De ervaring van de vakman

Een tijdje geleden had ik een leuk gesprek met mijn neef René, die als zelfstandig ondernemer keukens plaatst voor een keukenleverancier. Hij had nog nooit van Lean gehoord, maar vertelde vol trots dat hij altijd eerder klaar is dan collega’s, en dus meer werk kan doen voor hetzelfde tarief. Ik vroeg hem wat zijn geheim is.

Ingestampte gewoontes

Eigenlijk is hem een flink aantal do’s en don’ts ingestampt toen hij het vak leerde van zijn leermeesters (waaronder een gezamenlijke oom van ons). De rest is het gevolg van jarenlange ervaring en kritisch zijn op zichzelf. Daardoor heeft hij zich allerlei vaardigheden, basisprincipes en gewoontes aangeleerd. En veel daarvan blijken ook gewoon Lean-principes te zijn.

Net als de succesvolle werkwijze van mijn neef is ook Lean geen wetenschappelijk ontwikkelde methode. Het is op dezelfde manier ontstaan als hierboven beschreven: best practice, logisch nadenken, gezond boerenverstand en soms een vernieuwend inzicht. En dat structureel en continu gericht op verbetering.

Oneliners

Zo noemde hij verschillende oneliners, die er in de loop der jaren bij hem ingestampt zijn. En die kun je – soms in gewijzigde vorm – ook vinden in het Lean vocabulaire. Met name als het gaat om verspillingen:

Misgrijpen is dodelijk (al genoemd)

Zijn baas (onze oom) hamerde voortdurend: “misgrijpen is dodelijk”. Maar als leerling vond hij het niet erg dat hij terug moest naar de werkplaats voor een vergeten dingetje. “Wat maakt dat nou uit? Dan zijn we om half 5 klaar in plaats van 4 uur.” Totdat hem eens werd gevraagd: dat halve uur dat je aan het verprutsen bent, dat betaal ik je wel. Je bent dus mijn geld aan het verknoeien. Wat nou, als ik dat niet meer zou betalen. Dan verpruts je je eigen geld. Wat zou je dan doen? Oepsie, dat opende zijn ogen. En sindsdien is hij constant bezig met het zoeken naar verbeteringen.

Als je iets nodig hebt, dat er niet is, kost dat klauwen met tijd om het te halen. Of het nu in de bestelbus ligt, terwijl je op 4-hoog aan het werk bent, of dat je het op de werkplaats of de bouwmarkt moet halen: je bent heel veel tijd kwijt. Zonde van de verspilling.

Dus: checklistjes voor elk soort klus die je moet doen; een kanban-systeempje voor het kleinmateriaal, zorgen dat ontbrekende spullen direct opvallen, etcetera.
Allemaal basisprincipes uit het 5S-systeem.

Nooit met lege handen lopen

Ik hoor het mijn moeder nog zeggen als we van tafel opstonden: “Nooit met lege handen naar de keuken!” Het lijkt wel een familie-verbod.

Maar het is waar. Zelfs al heb je iets pas over een uur nodig: je kunt het beter direct meenemen dan dat je met lege handen loopt.

Elke klap moet raak zijn.

De letterlijke versie gaat over de vaardigheid van de timmerman: Niet alleen kost het veel meer tijd als de helft van je hamerslagen mis is, maar je loopt risico van alles te beschadigen: butsen van een hamerkop op je net getimmerde kastje zijn niet zo mooi.

En in de Lean versie van deze uitspraak hebben we het over het één keer goed percentage. Weet je nog wel? Één van de voorwaarden voor een activiteit om waardevol te zijn is dat het in één keer goed gaat. Elke fout, elke misser kost tijd, geld en moet hersteld of vervangen worden.

2 x meten, 1 x zagen, of: eerst denken, dan doen.

Goed nadenken en zeker weten dat je geen kostbare fouten maakt, kan vooraf heel wat verspillingen voorkomen. Dat geldt ook voor overleg en plannen maken. Maar je moet het ook niet overdrijven: niemand heeft iets aan oeverloos vergaderen en dikke rapporten en uitgebreide plannen maken, als het ook simpel kan.

Dus: denken is nodig, maar alleen door te doen bereik je resultaat. En vind dus een verantwoorde balans tussen die twee.

Schade en schande

Er zullen vast nog wel meer van die ouderwetse weetjes zijn. Goede vakmensen vinden ze misschien heel logisch, terwijl je als leerling het nut er niet van inziet en ze – soms door schade en schande – moet leren.

En dat geld ook voor organisaties. Ik kom vaak bij bedrijven waarin men nog niet ziet wat er allemaal beter kan. Totdat ik ze erop wijs. Soms met een stopwatch in de hand of het aantal verspillingen turvend. Net zo lang tot ze zien hoeveel dure tijd en middelen ze eigenlijk verprutsen. Dat is soms schrikken, maar het besef is de eerste stap. En met het vervolg kan ik ze helpen.