Eigen- of groepsbelang? Een dilemma!

Lekker met vakantie: zee, zwembad, af en toe ergens naar toe, maar vooral heerlijk uitrusten. Op een bedje bij het zwembad met een boek.
Op een bedje? Genoeg lege bedjes, maar alleen met handdoek. Je kent het vast wel. Handdoekje leggen. Soms zelfs een beddenrace. Op Youtube vind je daar prachtige filmpjes over.

In mijn vak hou je niet van verspillingen. En beperkt beschikbare gemeenschappelijke middelen bezet houden en niet gebruiken vind ik een flinke verspilling.
Maar ach, het is vakantie, ga me er niet druk om maken, Uiteindelijk vinden we wel een plekje. Maar het knaagt – als vakidioot – toch wel.

The tragedie van de meent

The tragedy of the commons is een theorie daarover. Of in het Nederlands: de tragedie van de meent. Een meent is een gezamenlijke weide in het midden van een boerendorp. Hierop weiden de boeren hun melkkoeien. Alle boeren mogen gebruik maken van de meent. En allemaal willen ze zo veel mogelijk opbrengst. Dus af en toe kopen ze een extra koe, die dan weer melk opbrengt. Dat gaat prima, totdat het gras op de meent niet meer voldoende is om alle koeien te voeden. Als er nu een boer een extra koe bijzet, heeft hij daar extra opbrengst van, maar alle koeien tezamen brengen minder op.

Omdat de andere boeren niet minder opbrengst willen hebben, blijven ze ook koeien kopen, ondanks dat het voor de gezamenlijke opbrengst niet handig is. Uiteindelijk blijven alle boeren koeien kopen, totdat de opbrengst van de koeien zo laag is, dat het geen zin heeft nog koeien bij te plaatsen. Het resultaat: overbegrazing.

Macro- en micro-effecten

Je ziet het bij alle situaties waar individueel voordeel wordt gekregen met behulp van collectieve schaarse middelen.  Met als gevolg overbevissing, milieuvervuiling door teveel auto’s, schaalvergroting en fusies van bedrijven. Meer en groter is beter voor jezelf, maar de vraag is of het ook goed is voor het geheel.

En ook op microniveau kom je het tegen. Mijn ervaring: als iets van iedereen is, is het van niemand. Denk maar aan het schoon en netjes houden van de pantry op kantoor. Of het hamsteren als er bepaalde voedingsmiddelen schaars zijn. Of dus het reserveren van je bedje bij het zwembad.

Truc

De truc is om de tragedie van de meent niet te laten opgaan. En soms kan dat. Overal in de wereld zijn coöperaties die bossen, viswateren en waterputten duurzaam beheren. Soms al eeuwenlang.
En ook in het klein kan het goed werken. Medewerkers die zelf afspraken maken, zoals een schoonmaakrooster voor de pantry op kantoor.

Om het te laten werken, moet aan 3 voorwaarden worden voldaan:

• er moet draagvlak zijn voor de eerlijke verdeling
• vertrouwen en
• regelmatig overleg tussen de gebruikers

Jouw team

Net als bij de meent, die ook coöperatief kan worden beheerd, kun je dat ook toepassen in jouw bedrijf of team. Maak het individuele voordeel gewoon minder groot dan het gezamenlijke belang.

• Je kiest prestatie-indicatoren goed, voor het gewenste resultaat.
• Je stuurt op de gezamenlijke teamprestaties. Niet individueel. Lees het artikel over de wiskundeleraar nog maar eens.
• Je blijft met elkaar in overleg, zodat het team zich verantwoordelijk voelt voor het resultaat.

Sunbreaker

Maar op vakantie werkt dat natuurlijk niet. Hotelgasten vormen geen team. Dus kun je ook niet sturen op gezamenlijke prestaties.

Maar een Nederlandse ondernemer heeft een slimme oplossing gevonden: de Sunbreaker. Een “parkeerschijf” waarop staat dat je één uur na de ingestelde tijd het bedje mag gebruiken, als je voorzichtig bent met de eigendommen van de vorige gebruiker. Als hotel of resort kun je deze aan alle stoelen vastmaken, samen met duidelijk zichtbare regels voor het gebruik van de bedjes.
Ik weet niet of het werkt, maar ik vind het wel slim bedacht. 

Als de wereld jouw bedrijf zou zijn…

Vaak kun je dus sturen op een gezamenlijk resultaat. Maar soms is het veel lastiger.

Een mooie uitspraak in dit verband komt uit het boek “Elke dag als de zon opkomt” van Paul Bessems. Een managementboek in de vorm van een roman, over de opkomst van de community-economie. “Als de wereld jouw bedrijf zou zijn, wat zou je dan doen?”

Als Donald Trump zegt: “America first”, beseft hij niet dat de wereld ook een meent is, een gezamenlijke, schaarse bron. En dat we daar allemaal onze koeien op laten grazen.

Als het machtigste land het verkeerde voorbeeld geeft, door de meeste koeien te laten grazen, hoe lang duurt het dan voordat onze wereld is kaalgevreten?